İCRA MÜDÜRLÜĞÜ PETROL İSTASYONU HACZİ, KIYMET TAKDİRİ, SATIŞI

İCRA MÜDÜRLÜĞÜ PETROL İSTASYONU HACZİ, KIYMET TAKDİRİ, SATIŞI
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 379-385 arasında düzenlenen kullanım ödüncü(ariyet) sözleşmesi,
5015 sayılı Kanunun 3′ üncü maddesi,
5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanununun 3 üncü maddesi,
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Madde 684.,686.,862.,
2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu Madde 83/c ,87., 96.,97. VE 99. Madde kapsamında değerlendirmek gerekir.
Öncelikle petrol istesyonun fiili haczi bakımından değerlendirildiğinde;
a. Menkul Haczi ve Muhafazası Bakımından
Jeneratör, Yakıt Deposu Elektrik Ekipmanı, Elektrik panosu, Server Donanım ve Yazılım, Uydu Ekipman Seti, Pompa, Otomasyon, Elektriksel Ekipman, Kabin, Alt Yapı vs. hacizlerinde mutlaka bilirkişi kullanılmalı ve mümkünse tehlikeli madde uzmanı bulundurulmalıdır. (2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu Madde 87)
T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun 1240 Sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kurul Kararı madde 3/c, 3/g uyarınca Bayilik lisansı sahibinin lisansına kayıtlı dağıtıcı lisansı sahibinin yazılı izni dışında, veya sistemin doğru çalışmasını engelleyen doğrudan veya dolaylı her türlü müdahale 5015 sayılı Kanunun ve ilgili diğer mevzuat gereği idari para cezası ve diğer yaptırımlara tabi olabilecektir.
Her ne kadar cebri icra işlemlerinin izine tabi olmadığı düşünülse bile, ilgili mevzuat gereği petrol istasyonunun T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından soruşturmaya tabi tutulmasına engel olmayacağı, uygulanacak para cezası ve diğer yaptırımlara icra müdürlüğünün de muhatap olmaması bakımından mümkün olduğunca petrol istasyonunda yapılacak icra işlemleri bakımından özellikle otomasyon sistemine müdahale bakımından T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu bilgi verilmesi ve mevzuata uygun harekete dilmesi yapılacak icra işlemlerinin sağlığı açısından önemlidir.
Haciz ve muhafaza işlemleri doğası gereği taraflar arasında gerginliğe sebebiyet vereceği aşikâr olmakla telafisi güç ve imkansız zararlara ve olaylara meydan verememek bakımdan haciz ve muhafaza kararı veren icra müdürü bu hususu öngörerek, gerekli güvenlik tedbirleri bakımından kolluk kuvvetlerinden güvenliğin sağlanmasının yanında tehlikeli madde uzmanı da bulundurulmasına karar vermesi uygun olacaktır.
b. Muhtemel İstihkak İddiaları Bakımından
Petrol istasyonun “Bayilik Sözleşmesi” varsa istenmelidir. Çünkü bayilik sözleşmesinde petrol şirketi tarafından verilen makine, araç ve teçhizatların kullanımı, korunması ve geri verilmesine ilişkin hükümler mutlaka vardır. Bu hükümler 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 379-385 arasında düzenlenen kullanım ödüncü(ariyet) sözleşmesi hükümlerine göre yapılmaktadır. Kısaca herhangi bir sebeple petrol istasyonu işletmesinin son bulması halinde bu makine, araç ve techizatlar geri petrol şirketine geri verilecektir.
Haczi yapan talep üzerine haczi yapmak zorunda olsa da alacaklı, borçlu,3. şahıs ve devletin menfaatlerini mümkün olduğunca telif etmekle yükümlüdür. (2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu Madde 85)
İcra müdürü normal şartlarda hacizde tarafların beyanını haczi tutanağına yazmakla yükümlüdür. Ancak yapılan haczin konusunun petrol istasyonu olması nedeni ile bayilik sözleşmesindeki makine ve techizatlara ilişkin şartlar 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 379-385 arasında düzenlenen kullanım ödüncü(ariyet) sözleşmesi hükümlere göre düzenlendi ise icra takibinin ilerleyen aşamalarında sorun teşkil edebilir. Bu bakımdan yukarıda anılan şekilde haciz tutanağı düzenlendikten sonra haciz esnasında tarafların hazır bulunmamışlar ise;
 Borçlu tarafa Örnek No 22 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu Madde 103 maddesi gereği davet kağıdı,
 Borçlu ve alacaklı tarafın insiyatifine bırakılmadan bir karar ekinde bayilik veren petrol şirketine haciz tutanağı,
Tebliğ edilmelidir. Çünkü hem yapılan haczin hemde ileride yapılacak satışın sağlıklı olması bakımından 3. Şahıs petrol şirketine şikayet ve istihkak iddiası fırsatı verilmelidir. 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu Madde 96, 97,99)
c. İpotek, Ekonomik Bütünlük, Ticari İşletme Rehni, Mütemmim Cüz, Teferruat, Eklenti Yönünden Değerlendirilmeli
Normal şartlarda petrol istasyonu ile petrol şirketi arasındaki bayilik sözleşmesindeki makine ve teçhizatlar 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 379-385 arasında düzenlenen kullanım ödüncü(ariyet) sözleşmesi hükümlere tabi olduğundan İpotek, Ekonomik Bütünlük, Ticari İşletme Rehni, Mütemmim Cüz, Teferruat, Eklenti Yönünden değerlendirilemez ise de; tarafların bu yönde iddiada bulunması yargılamayı gerektirir. Yapılacak ihalenin sağlıklı olması bakımından yapılan iş ve işlemler taraflara tebliğ edilmeli varsa iddiaları aşağıda anlatılacak hususlar doğrultusunda değerlendirme yapılmalıdır.
T.C. Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2018/264 Karar, 2018/5742 sayılı kararlarında ve birçok yüksek yargı içtihatlarında “ihaleye konu taşınmazların üzerinde kurulu fabrika binası nedeniyle fiili ve ekonomik bütünlük arz edip arzetmediği irdelenmeden ayrı ayrı kıymetlerinin belirlendiği ve akabinde ayrı ayrı ihalelerinin yapıldığı görülmektedir. Aralarında ekonomik bütünlük bulunmayan mahcuzların birlikte satılması, eş söyleyiş ile tek bir ihalede satılması kural olarak mümkün değildir. Ancak, mahcuzların aralarında ekonomik bütünlük bulunduğunun belirlenmesi halinde birlikte satılmaları mümkündür. Bu durumda mahkemece gerekirse mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak, taşınmazlar arasında fiili ve ekonomik bütünlük bulunup bulunmadığı ve birlikte satılmalarının gerekip gerekmediği belirlenerek, oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekir” şeklinde karar verilmiştir.
Yukarıda anılan yüksek yargı kararları gereği Satışı talep edilen Taşınmazların ve petrol istasyonunda yer alan menkullerin ekonomik bütünlük arz edip etmediğinin tespitinin bilirkişi marifeti ile yaptırılması gerekir.
Satışı talep edilen petrol istasyonu ve üzerinde yer alan menkullerin;
TMK.nun,684 , 686, 862/1 ve ilgi diğer maddeleri,
İİK.’nun 83/c ve ilgili diğer maddeleri,
6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Rehin Kanunun 6.,7.,8.,9. ve ilgili maddeleri,
Yargıtay 12 Hukuk Dairesinin 2015/2232 Esas sayılı ve yerleşik bir çok Yargıtay kararları kapsamında değerlendirilmelidir.
Bu bakımdan;
 Mütemmim cüz ve teferruat niteliğinde olup olmadıkları konusunda uzman bilirkişilerden uygun ve hüküm kurmaya elverişli nitelikte rapor alınması,
 Mütemmim cüz ve teferruat niteliğinde olup olmadıklarının belirlenmesi,
 TMK.nun 686/1 ve 862/1 maddeleri gereğince rehin kapsamında kalıp kalmadıklarının belirlenmesi,
 İİK.nun 83/c koşulları koşulları bakımından değerlendirilmesi gerekir.
Petrol istasyonu birden fazla taşınmaz üzerine tesisi edildi ise;
İpotekten kaynaklı taşınmaz yükümlülüğünün hangi taşınmazın ne bedelle sorumlu olduğunun belirtilmemesi hususu bakımından değerlendirildiğinde;
TMK’nun 889/1 maddesi; “…. ipotekli taşınmazın bölünmesi halinde, aksine bir anlaşma yoksa, rehin taşınmazlara, değerleri oranında tapu idaresince re’sen dağıtılır” hükmünü içerdiğinden,
Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2015/33029 Esas sayılı kararları da bu yönde olduğundan, hal böyle olunca bildirilen toplam ipotek bedelinin taşınmazların değerleri oranında sorumluluk bedelinin dağıtılması gerekir. Ancak ekonomik bütünlük var ise bu hususun değerlendirilmesine gerek kalmaz.

Yukarıda belirtilen gerekçeler ve bilgiler doğrultusunda değerlendirildiğinde özetlemek gerekir ise ;

1. Ekonomik bütünlük olup olmadığının, menkul mallar yönünden Mütemmim cüz, eklenti ve teferruat niteliğinde olup olmadıkları konusunda uzman bilirkişilerden uygun ve hüküm kurmaya elverişli nitelikte rapor alınması,
2. Satışı talep edilen petrol istasyonuna ait menkuller yönünden İşletme rehni sözleşmesi var ise ;
   aa. 6750 Sayılı Kanun 6.,7.,8.,9. maddeleri Gereği Rehin Sözleşmesine konu menkullerin usulüne uygun sicile kayıt edilip edilmediği hususunda Türkiye Noterler Birliği’nden bilgi istenmesi,
   ab. TMK.nun,684 , 686, 862/1 ve ilgi diğer maddeleri, ve İİK.’nun 83/c ve ilgili diğer maddeleri bakımından değerlendirilmesi için rehin sözleşmesinde yer alan ve satışı talep edilen menkullerin tapuya kaydedilip edilmediğinin belirlenmesi,
3. Petrol istasyonu üzerinde alacaklısı olan bir ipotek var ise;
   • İpotekli Taşınmazın kıymet takdiri talep edilmiş olmakla,1. Ve 2. sırada yer alan kararların infazı neticesi kıymet takdiri ve bilir kişi raporunda etkili olacağından, cevapların geldikten sonra alacaklı tarafın takip ve talebi ile, satışı talep edilen rehinli taşınırların yerel adetlere göre asıl şeyin temel unsuru olan ve o şey yok edilmedikçe , zarara
   • uğratılmadıkça veya yapısı değiştirilmedikçe ondan ayrılmasına olanaklı olup olmadığının tespiti ile eklenti mi , teferruat mı olduğunun tespit ettirilmesi,
   • Tespitten sonra İİK.’nun 83/c kapsamında olup olmadığı yönünde değerlendirme yapılması,
4. 1.,2.,3. maddelerde belirtilen kararların infazından sonra taşınmazların ayrı ayrı ,menkullerin taşınmazdan ayrı satılıp satılamayacağı hususunda karar verilmesi,
5. Satışı talep edilen mahçuzların İİK.’nun 88/4. Maddesi kapsamında olup olmadığı hususu bakımından değerlendirilmesi yukarıda belirtilen 1.,2.,3.,4., Maddelerde yer alan kararların infazı neticesinde değerlendirilmesi,
   Gerekir.
   d. Satışa Lisansın Tabi Olup Olmayacağı Bakımından
   Lisans satışa dahil değildir. Bu hususun ihale katılımcılarını yanıltmaması bakımından;
   Lisansın satışa dahil olmadığı,
   5015 sayılı Kanunun 3′ üncü maddesinin birinci fıkrası, “a) Rafinaj, işleme, madeni yağ üretimi, depolama, iletim, serbest kullanıcı ve ihrakiye faaliyetlerinin yapılması ve bu amaçla tesis kurulması ve/veya işletilmesi, b) Akaryakıt dağıtımı, taşıması ve bayilik faaliyetlerinin yapılması, için lisans alınması zorunludur.” Hükmü gereği , lisans alınması için gerekli olan bilgi ve belgeler 31.5.2011 tarih ve 3242/2 sayılı Petrol Piyasasında Lisans Başvurusu Açıklamalarına İlişkin Kurul Kararı ile düzenlendiği,
   LPG oto gaz bayilik faaliyeti dahil LPG piyasasında yürütülecek her türlü faaliyet için T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisans alınması gerektiği 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca zorunlu olup, ihale katılımcılarının bu hususu göz önünde bulundurmaları gerektiği,
   İcra satışı sonrası söz konusu istasyonda faaliyette bulunmak isteyen kişinin 31.5.2011 tarih ve 3242/2 sayılı Petrol Piyasasında Lisans Başvurusu Açıklamalarına İlişkin Kurul Kararı kapsamında talep edilen bilgi ve belgelerle T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisans alınması gerektiği,
   İhale katılımcılarının, https://www.epdk.gov.tr internet adresinde yer alan lisans alma koşulları ve lisans başvurusunda aranan bilgi ve belgeler bakımından, lisans almaya mâni bir durumlarının bulunup bulunmadığı hususunda bilgi sahibi olmaları fayda sağlayacağı,
   Satış şartnamesine ve satış ilanına yazılmalıdır.
   e. Petrol İstasyonu Satışında KDV Oranı
   T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü’nün 76464994-130[KDV.2012.50]-126 sayılı ve 22/05/2013 tarihli özelgelerinde,
   “…Satışa konu edilecek taşınmazın şirket faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis edilmiş bir taşınmaz olması kaydıyla söz konusu satış işlemi KDV den istisna olacaktır. Ancak, taşınmazın şirket faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis edilmiş bir taşınmaz olmaması halinde şirketinizin faaliyet konuları arasında taşınmaz ticareti yer aldığından söz konusu satış işlemi KDV ye tabi olacaktır.Bu itibarla, iki tam yıldan fazla bir süredir şirketinizin aktifinde yer aldığı belirtilen akaryakıt istasyonu binası satışı, KDV Kanununun 17/4-r maddesi uyarınca KDV den istisna tutulacaktır.Ayrıca, eklenti olarak kabul edilen demirbaş ve teçhizatların satılması halinde bunların bedeli üzerinden demirbaş ve teçhizatın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacağı tabiidir…” şeklinde bilgiye yer verilmiştir. https://www.gib.gov.tr/node/90288

Ali TAT-icraguncesi.com