SATIŞTAN SONRA BAKİYE ALACAK İÇİN HARİCEN TAHSİLDE HARÇ ORANI

Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi Dosya No:2020/1245 Karar No:2020/1111  Yargıtay 12. Hukuk Dairesi Esas No:2020/7545 Karar No:2021/3146

DAVACI : ALTERNATİF BANKA A.Ş. –
DAVALILAR : 1 -…. GIDA PAZARLAMA TURİZM İŞLETMECİLİK İTHALAT İHRACAT SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ –
DAVALI : 2 -MALİYE HAZİNESİ –
DAVANIN KONUSU : Şikayet (İcra Memur Muamelesi)
KARAR YAZIM TARİHİ : 07/07/2020
Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde istinaf yolu ile tetkiki davacı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için düzenlenen inceleme raporu dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ :
Alacaklı vekili, borçlu şirket hakkında ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı icra takibi ve tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla ilamsız icra takibi başlatıldığını, ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan takipte iki adet taşınmazın satılarak paraya çevrildiğini, üçüncü taşınmazın satış aşamasına geçilmeden bakiye borcun haricen ödendiğini, 13.07.2016 tarihli müdürlük kararı ile %2,27 oranıda (30.928,80 TL) harç tahsil edilerek 150/c şerhinin kaldırıldığını, 02/07/2019 tarihinde taraflarına muhtıra gönderilerek eksik 124.103,42 TL harcın ödenmesinin talep edildiğini, tahsil harcının sorumlusunun alacaklı değil borçlu olduğunu, borçluya muhtıra çıkarılarak tahsil harcının talep edilmesi gerekirken alacaklıya muhtıra tebliğ edilmesinin İİK’nın 15. maddesine aykırı olduğunu, ayrıca tahsil harcının %11,38 oranında alınmasına ilişkin müdürlük kararının hatalı olduğunu, harçlar kanunun 3. maddesinin e fıkrası gereğince tahsil harcının %2,27 oranında alınması gerektiğini, borçlu ile müvekkili arasında yapılan protokolde tahsil harcının borçluya ait olduğunun açıkça belirtildiğini, protokolü icra dosyasına sunarak tahsil harçları borçludan alınarak icra dosyasının işlemden kaldırılmasını talep ettiklerini, buna rağmen icra müdürlüğünce ilamsız icra dosyasından %2,27 üzerinden harç alarak ipotek dosyasından harç alınmaksızın 150/c şerhinin kaldırılması gerekirken yanlışlıkla ipotek dosyasından harç almasının da taleple bağlılık kuralına aykırı olduğunu beyanla muhtıranın iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Alanya 2. İcra Hukuk Mahkemesinin 2019/519 esas, 568 karar sayılı dosyasında, Alanya İlçesi Kargıcak Köyü 668 Ada 1 Parsel sayılı taşınmaz üzerine yeniden 150/c şerhi konulmasına ilişkin taleplerinin reddine ilişkin müdürlük işleminin iptalini talep etmiş, mahkemece dosyanın 2019/517 esas sayılı dosyayla birleştirilmesine karar verilmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ :
İlk derece mahkemesince, ”… Somut olayda alacaklı tarafından ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile icra takibi başlatılmış, asıl borçluya ait taşınmazlar paraya çevrilerek alacaklıya ihale edilmiş ve dosyanın kalan bakiyesi için diğer borçluya ait taşınmazın satış işlemleri öncesinde alacaklının haricen tahsil beyanında bulunduğu anlaşılmıştır. Bu durumda takibe konu ipotekli taşınmazlardan iki tanesi satılarak paraya çevrilmiştir. Tahsil harcının % 11,38 oranında uygulanması için tüm taşınmazların değil taşınmazlardan birinin satılması yeterli olduğundan İcra Müdürlüğünce tahsil harcının %11,38 oran üzerinden hesaplanmasına ilişkin şikayet yerinde görülmemiştir.” gerekçesiyle şikayetin reddine karar verilmiştir.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ :
Alacaklı vekili istinaf başvurusunda şikayet dilekçesini tekrarla ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
UYUŞMAZLIK KONUSU OLAN HUSUSLAR :
Uyuşmazlık, tahsil harcının ödemesine ilişkin alacaklıya gönderilen muhtıranın ve haricen tahsil edilen alacak miktarı üzerinden % 11,38 oranında harç alınması işleminin iptali talebine ilişkindir.
DELİLLER :
Alanya 1. İcra Müdürlüğünün 2015/9447 esas sayılı dosyasında, alacaklı banka tarafından borçlu şirket ve…… hakkında 1.710.984,82 TL alacağın tahsili için 3 adet taşınmaza dayalı olarak ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı icra takibi başlatılmıştır. Alacaklı vekili 13 Temmuz 2016 tarihinde Alanya 1. İcra Müdürlüğünün 2015/9447 ve 2015/9474 esas sayılı dosyalarıyla aynı alacağa dayalı olarak takip başlatıldığını, alacağın haricen tahsil edildiğini beyanla 2015/9474 esas sayılı dosyanın harçsız kapatılmasını ve 668 Ada 1 Parsel sayılı taşınmaz üzerine konulan 150/c şerhinin kaldırılmasını talep etmiştir.
İcra müdürlüğünce, bakiye dosya borcu olan 1.362.276,65 TL üzerinden %2,27 oranında tahsil harcı hesaplanmış ve alacaklı vekilince 30.928,68 TL harç yatırılmıştır. 26/07/2019 tarihli icra müdürlük kararıyla takibin 1.710.984,82 TL üzerinden başlatıldığı, iki adet taşınmazın satılarak paraya çevrilmesinden sonra bakiye alacağın haricen tahsil edilmesi nedeniyle bakiye alacak yönünden %11,38 oranında harç alınması gerektiği gerekçesiyle 124.103,42 TL eksik harcın 7 günlük kesin süre içinde yatırılması için alacaklıya muhtıra tebliğ edilmiştir.
Alanya 1. İcra Müdürlüğünün 2015/9474 esas sayılı dosyasında, şikayetçi banka tarafından …. Gıda … Limited Şirketi ve…… aleyhine 1.748.403,85 TL alacağın tahsili için tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla ilamsız icra takibi başlatılmış, takip dosyasında herhangi bir haciz işlemi yapılmamıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve HUKUKİ SEBEPLER :
492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 28/b maddesine göre, tahsil harcı, alacağın ödenmesi sırasında yatırılan paradan tahsil edilir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 15. maddesi ise, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, bütün harç ve masrafların borçluya ait olduğunu, bunların neticede ayrıca hüküm ve takibe hacet kalmaksızın borçludan tahsil olunacağını öngörmektedir.
Harçlar Kanunu’nun 32. maddesine göre, ilgilisi tarafından ödenmeyen harçları diğer taraf ödeyebilir ve ödenen bu para sonuçta ayrıca bir isteğe gerek olmaksızın hükümde nazara alınır.
Değinilen bu kanun hükümlerine göre, tahsil harcının sorumlusu daima borçludur (İcra ve İflas Kanunu, md.15). Bu harcın, Kanun (492 sayılı Harçlar Kanunu md.28/b) gereği icra dairesince alacağın ödenmesi sırasında yatırılan paradan tahsil edilmesi, sorumlusunun borçlu olduğu yönündeki düzenleme bakımından sonuca etkili olmayıp, borçlunun söz konusu sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Borçlunun borcu, yatırılan paradan kesilerek ödenen tahsil harcı kadar devam edeceğinden, alacaklının kesilen harç miktarı kadar takibe devam hakkı vardır. Yani alacaklı, gerçekte borçlunun sorumluluğu altında bulunan ve ancak yatırılan paradan kesilen tahsil harcını borçludan alma hakkına sahiptir.
Bu düzenlemelere paralel olarak; Hukuk Genel Kurulu’nun 22/09/2004 tarih ve E:2004/12-491 K:2004/413 sayılı kararında da, paranın tahsili anında devletin harçla ilgili kaybını önlemek ve Harçlar Kanunu’nun 128. maddesindeki memur mesuliyetini azaltmak amacı ile ilerde borçludan alınmak üzere, tahsil harcının, ödeme yapıldığı sırada alacaklıdan alınacağı belirtilmiştir. (Yargıtay 12 Hukuk Dairesi 2019/847 Esas – 2020/584 Karar)
492 Sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı (1) sayılı tarifenin “(B) İcra ve iflâs harçları” bölümünün “I-İcra harçları” başlıklı fıkrasının 3/c bendinde tahsil harcı “haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan %11,38 oranında uygulanır” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Somut olayda, alacaklı tarafından ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile icra takibi başlatılmış, borçluya ait 2 adet taşınmaz paraya çevrilerek alacaklıya ihale edilmiş ve dosyanın kalan bakiyesi için ipoteğe konu 3. taşınmaz satılmadan alacaklı haricen tahsil beyanında bulunmuştur. İcra müdürlüğünce haricen tahsil beyanında bulunulan 13/07/2016 tarihinde bakiye alacak yönünden %11,38 oranında tahsil harcı alınması gerekirken %2,27 oranında tahsil harcı alınması hatalıdır. Harç kamu düzenine ilişkin olduğundan icra müdürlüğü her aşamada bu hususu resen dikkate alabilir. Haricen tahsil edilen alacak miktarı üzerinden %11,38 oranında harç alınmasına ilişkin 26.07.2019 tarihli müdürlük kararı doğrudur. (Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2016/4198 esas, 2016/21253 karar)

Her ne kadar tahsil harcı sorumlusu borçlu ise de yukarıda anılan yasal düzenlemeler ve Yargıtay kararları gereğince tahsil harcının yatırılması için alacaklıya muhtıra çıkarılmış olması usul ve yasaya uygundur.
Birleşen dava yönünden ilk derece mahkemesince hüküm kurulmamış olup alacaklı vekili birleşen dava yönünden istinaf başvurusunda bulunmadığından ve bu husus kamu düzenine ilişkin olmadığından istinaf incelemesine konu yapılmamıştır.
Alacaklı vekilinin istinaf başvuru sebepleri yerinde görülmediğinden başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
KARAR: Yukarıda açıklanan nedenler ve gerekçe ile;
1-İstinaf başvurusunun HMK.nun 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine,
2-Alınması gerekli 54,40 TL istinaf karar harcından peşin alınan 44,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 10,00 TL istinaf karar harcının istinaf yoluna başvurandan alınarak hazineye verilmesine,
3-İstinaf yoluna başvuru için yapılan masrafların istinaf yoluna başvuran üzerinde bırakılmasına,
4-Yatırılan istinaf gider avansının kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde istinaf yoluna başvurana iadesine,
Dairemizin bu kararına karşı, İcra ve İflas Kanunu’nun 364/1 ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 361-(1). ve 365(1). maddeleri uyarınca kararın tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde, dairemize yahut temyiz edenin bulunduğu yer bölge adliye mahkemesi hukuk dairesine veya ilk derece mahkemesine verilebilecek dilekçe ile Yargıtay ilgili hukuk dairesine gönderilmek üzere temyiz yoluna başvurulabileceğine, dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda 07/07/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.