DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİ HACZEDİLEBİLİR Mİ ?
Hukuk Genel Kurulu 2008/12-527 E., 2008/516 K.
Diğer taraftan, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun “Haczi Caiz Olmayan Mallar ve Haklar” başlıklı 82. maddesinde de, doğrudan gelir desteği ödemelerinin bu madde kapsamında ele alınmasını olanaklı kılan bir düzenleme yer almadığı gibi, Devlet eliyle ödenmesine karşın tamamen çiftçinin uhdesine geçen bu ödemelerin maddenin birinci bendi anlamında Devlet Malı niteliğinde kabulü de mümkün değildir.
Yine, 5488 sayılı Tarım Kanunu’nda da, bu gelirlerin haczine engel oluşturacak herhangi bir yasal düzenleme yer almamaktadır.
Nitekim, aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulu’nun 09.04.2008 gün ve 2008/12-310 Esas – 2008/301 K. sayılı kararında da vurgulanmıştır.
DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİHACZEDİLMEZLİKŞİKAYET2004 S. İCRA VE İFLAS KANUNU [ Madde 82 ]“İçtihat Metni”
Taraflar arasındaki “şikayet” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Eskil İcra Hukuk Mahkemesi)’nce davanın reddine dair verilen 30.07.2007 gün ve 19-19 sayılı kararın incelenmesi şikayetçi/borçlu tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay Onikinci Hukuk Dairesi’nin 06.12.2007 gün ve 2007/19942-22983 sayılı ilamı ile; (…Tarımda mevcut destekleme politikalarının değiştirilerek çiftçilere doğrudan gelir desteği sağlanması ve kayıt sisteminin oluşturulması amacı ile ülke çapında uygulama yapılmasına ilişkin 13.12.2001 tarih ve 2001/3405 sayılı Kararnameye eklenen 1. maddeye göre; (çiftçilere yapılacak doğrudan gelir desteği ödemeleri diğer kamu kurum ve kuruluşlarının alacaklarına mahsup edilemez.) Ayrıca, sonraki yıllarda yayınlanan kararnamelerle çiftçiye doğrudan gelir desteği sağlanması yönündeki uygulamaya devam edilmiş ve bundan başka çiftçinin kullandığı bazı maddelerle ilgili (destekleme ödemesi) yapılması kararlaştırılmıştır.
Somut olayda, borçlunun yukarıda açıklanan nitelikteki paranın yatırıldığı banka hesabına haciz konulduğu görülmektedir. Dairemizin yerleşik içtihadına göre, temelde Devlete ait olan bu paraların borçlu çiftçiye veriliş amacı da gözetilerek haczi mümkün değildir.
Alacaklının sıfatı, kamu kuruluşu niteliğinde olup olmaması ya da özel hukuk tüzel kişisi olması yukarıdaki ilkeye etkili bulunmamaktadır.
O halde, şikayetin kabulüne karar verilmesi gerekirken istemin reddi isabetsizdir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Temyiz Eden: Şikayetçi/borçlu vekili
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
İstek, haczedilmezlik şikayetine ilişkindir.
Şikayetçi/borçlu hakkında bonoya dayanılarak gerçek kişi alacaklı tarafça girişilen icra takibi nedeniyle, borçlunun Z… Bankası’nda bulunan 2007 yılı doğrudan gelir desteğine ilişkin hesabına haciz konulmuş; eldeki şikayet ile bu ödemenin hacze konu olmayacağı ileri sürülmüştür.
Mahkemece, 2001 yılında DGD ödemelerinin haczedilemeyeceğine ilişkin düzenlemelerin kesintiye konu 2007 yılına ait ödemeler için söz konusu olmadığı gerekçesiyle şikayet reddedilmiş; şikayetçinin temyizi üzerine karar Özel Daire’ce, borçlunun Z… Bankası’ndaki hesabına -doğrudan gelir desteği ödemesi olarak- yatan paraların haczinin kabil olmadığı, gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkeme, önceki kararında direnmiş; şikayetçi/borçlu tarafından karar temyiz edilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; borçlunun Z… Bankası’ndaki hesabında bulunan doğrudan gelir desteği ödemesine ilişkin paraların haczinin kabil olup olmadığı, noktasında toplanmaktadır.
Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ödemeleri, ilk olarak, 03.04.2001 gün ve 24362 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 24362 Tarımda Mevcut Destekleme Politikalarının Değiştirilerek Çiftçilere Doğrudan Gelir Desteği Sağlanması ve Kayıt Sisteminin Oluşturulması Amacıyla Ülke Çapında Uygulama Başlatılmasına İlişkin Karar’ın Yürürlüğe Konulması Hakkındaki
12.12.2000 tarih ve 2000/2172 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile başlamış; bu Karara 26.12.2001 tarih ve 24622 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2001/3405 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1. maddesiyle eklenen ve 03.04.2000 tarihinden geçerli olmak üzere 26.12.2001 tarihinde yürürlüğe giren ek madde 1 ile de, çiftçilere yapılacak doğrudan gelir desteği ödemelerinin diğer kamu kurum ve kuruluşlarının alacaklarına mahsup edilemeyeceği, düzenlemesi getirilmiştir.
Daha sonra, Bakanlar Kurulu’nun 04.05.2002 tarih ve 2002/4165 sayılı, 28.03.2005 tarih ve 2005/8629 sayılı kararları ile çiftçilere doğrudan gelir desteği sağlanması uygulamasına devam edilmişse de, bu ödemelerin diğer kamu kurum ve kuruluşlarının alacaklarına mahsup edilemeyeceğine ilişkin bir hükme yer verilmemiştir.
Yine, 25.04.2006 gün ve 26149 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 18.04.2006 gün ve 5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 3. maddesinin f bendinde “Doğrudan Gelir Desteği” tanımlanmış, devamı maddelerinde de buna ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Bu Kanunun 19. maddesinde “doğrudan gelir desteği ödemelerine ilişkin esas ve usuller, bu kanunun temel yapısıyla çelişmeyecek şekilde her yıl kurulun tavsiyesi ile Bakanlık tarafından çıkarılacak uygulama tebliğleri ile belirlenir. Uygulama tebliğleri ilgili yılın ilk iki ayı içerisinde yayımlanır. Bakanlık gerektiğinde ek tebliğler çıkarabilir.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanun geçici madde l’de; “Saklı hükümler” başlığı altında, “doğrudan gelir desteğinin 2005 yılı uygulaması ve ödemelerinin 2005 yılında yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre, ancak bu Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütüleceği” hükmüne yer verilmiş; ortaya konulan esaslar arasında ise, bu gelirlerin haczedilemeyeceği veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının alacaklarına mahsup edilemeyeceği, yönünde bir düzenlemeye gidilmemiştir.
Anılan Kanunun içeriği açıklanan 19. madde hükmüne dayalı olarak, her yıl doğrudan gelir desteği ödemelerinin esas ve usulleri Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılan kararnameler ile düzenlenmektedir.
Nitekim, 2006 yılı Doğrudan Gelir Desteği ödemeleri, 02.05.2005 tarih ve 25774 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ulusal Tarım Stratejisi Doğrultusunda Tarımsal Destek Ödemelerine ve Sürdürülebilir Çiftçi Kayıt Sisteminin Geliştirilmesine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı’nın 8. maddesine istinaden Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Bitkisel Üretimle İlişkili Olarak, Doğrudan Gelir Desteği Ödemesi Yapılmasına İlişkin 2006/27 nolu Tebliğ; 2007 yılı Doğrudan Gelir Desteği ödemeleri de 25.04.2006 tarih ve 26149 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 19. maddesine istinaden Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Doğrudan Gelir Desteği Ödemesi Yapılmasına Dair 2007/14 nolu Tebliğ ile düzenleme altına alınmış; bu tebliğlerde de doğrudan gelir desteği ödemelerinin hac-zedilemeyeceği veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının alacaklarına mahsup edilemeyeceği, yönünde ayrık herhangi bir hüküm yer almamıştır.
Somut olaya gelince; borçlu/şikayetçi hakkında Eskil İcra Müdürlüğümün 2006/235 esas sayılı icra dosyası ile icra takibi yapılmış ve T.C. Z… Bankasındaki hesaplarına haciz konulmuştur. Eskil Z… Bankası’nın cevabi yazısından hacze konu bu hesaplardaki paraların 2007 yılına ait doğrudan gelir desteği ödemelerine ilişkin bulunduğu belirgindir.
Yukarıda da ayrıntısıyla açıklandığı üzere, 2007 yılına ait bu gelirlerin ödenmesine dayanak teşkil eden Kanun, Bakanlar Kurulu Kararı ve tebliğlerde haczedilmelerine engel oluşturacak bir düzenleme bulunmamaktadır.
Zira, 04.05.2002 tarih ve 2002/4165 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın yayımlanmasına kadar olan dönem için açıkça kabul edilen, bu gelirlerin diğer kamu kurum ve kuruluşlarının alacaklarına mahsup edilemeyeceği olgusu, bu tarihten sonra kabul görmemiş ve hacze engel oluşturacak başka herhangi bir düzenleme de yapılmamıştır.
Diğer taraftan, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun “Haczi Caiz Olmayan Mallar ve Haklar” başlıklı 82. maddesinde de, doğrudan gelir desteği ödemelerinin bu madde kapsamında ele alınmasını olanaklı kılan bir düzenleme yer almadığı gibi, Devlet eliyle ödenmesine karşın tamamen çiftçinin uhdesine geçen bu ödemelerin maddenin birinci bendi anlamında Devlet Malı niteliğinde kabulü de mümkün değildir.
Yine, 5488 sayılı Tarım Kanunu’nda da, bu gelirlerin haczine engel oluşturacak herhangi bir yasal düzenleme yer almamaktadır.
Nitekim, aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulu’nun 09.04.2008 gün ve 2008/12-310 Esas – 2008/301 K. sayılı kararında da vurgulanmıştır.
Açıklanan durum karşısında, mahkemenin davanın reddine ilişkin direnme kararı usul ve yasaya uygun olup, onanması gerekir.
Sonuç: Şikayetçi/borçlu vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle (ONANMASINA), gerekli temyiz ilam harcı peşin alınmış olduğundan başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 17.09.2008 gününde oybirliği ile karar verildi.