ÇOCUK TESLİMİNE İLİŞKİN İLAMIN İNFAZI, ÇOCUĞUN KAÇIRILMASI, GİZLENMESİ VS. NEDENLERLE ÇOCUĞUN TESLİM EDİLMEMESİ, İCRA EMRİNİN YERİNE GETİRİLMEMESİ,ARA KARAR İLE ÇOCUK TESLİMİ YAPILIR MI ?

Çocuk teslimi, infazı sırasında teslimin yapılmaması veya gönderilen icra emrinin gereğinin yerine getirilmemesi durumunda yaptırım İİK nun  25. ve 341. maddesinde düzenlenmiştir.

Borçlu icra emrini yerine getirmez ise alacaklının şikayeti üzerine [1]  altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir.[2]

Tazyik hapsi verildikten sonra borçlu tarafından çocuğun tesliminin sağlanması halinde borçlu tahliye edilir.[3]

Nitekim hem Yargıtay Hukuk Dairelerinin[4] hem de Yargıtay Ceza Genel Kurulunun[5] bir çok  kararında  Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilmesi halinde kişinin tahliye edilmesi kaydı ile  altı aya kadar tazyik hapsine karar verilmesi gerektiğine karar verilmiştir.

Yukarı verilen bilgiler doğrultusunda değerlendirildiğinde kesinleşmiş ilamları yerine getirmeyen borçlunun altı aya kadar tazyik hapsine karar verilmesi için ,

• Çocukla şahsi münasebetin tesisi yönünde kesinleşmiş bir mahkeme ilamı olması,
• Lehine hüküm verilen ilam hükmünün yerine getirilmesini icra müdürlüğünden talep edilmesi,
• İcra Müdürlüğü talep üzerine icra emri düzenleyerek borçluya tebliğ edilmesi,
• İcra emrinin tebliğine rağmen çocuğu teslim edilmemesi veya çocuğu kaçırmak, saklamak vs sureti ile çocuğun teslimi maksadı ile gelen icra müdürlüğü görevlilerine engel olunması,
• Lehine hüküm verilenin şikayetinin olması,

Şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde İİK nun 341 maddesinde belirtilen suç tipine uygun fiiller gerçekleşecek ve lehine hüküm verilenin şikayet etmesi halinde borçlu 6 aya kadar hapsen tazyik cezası verilebicektir.

Çocukla şahsi münasebet ilamının infazı için kesinleşme gerekir.[6]

Ancak kesinleşme beklenirken çocuğun kaçırılması, belirsiz bir yere götürülmesi veya çocuğun sağlık ve yaşamının tehlikeye girme durumu veya çocuğun hak ve menfeatleri gereği kesinleşmeden infazı için tedbir kararı[7] alarak hemen infazın gerçekleştirilmesini isteyebilir.

Bu durumda icra müdürlüğü icra emri tebliğ etmeden teslimin infazını gerçekleştirebilir.[8]

Yukarı verilen bilgiler doğrultusunda değerlendirildiğinde ara kararları yerine getirmeyen borçlunun altı aya kadar tazyik hapsine karar verilmesi için ,

• Çocukla şahsi münasebetin tesisi yönünde verilmiş bir tedbir kararı olması,
• Lehine hüküm verilen ara kararın yerine getirilmesini icra müdürlüğünden talep edilmesi,
• Tedbiren verilen ara karara rağmen çocuğu teslim edilmemesi veya çocuğu kaçırmak, saklamak vs sureti ile çocuğun teslimi maksadı ile gelen icra müdürlüğü görevlilerine engel olunması,
• Lehine hüküm verilenin şikayetinin olması,

Şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde İİK nun 341 maddesinde belirtilen suç tipine uygun fiiller gerçekleşecek ve lehine hüküm verilenin şikayet etmesi halinde borçlu 6 aya kadar hapsen tazyik cezası verilebilecektir.

[1] Bkz İİK Madde 25/a-2 “Borçlu bu emri tutmazsa ilam hükmü zorla yerine getirilir. Borçlu alacaklının şikayeti üzerine ayrıca 341 inci maddeye göre cezalandırılır.”

[2] Bkz İİK Madde 341 “Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilirse, kişi tahliye edilir”

[3] Bkz İİK Madde 341 “Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilirse, kişi tahliye edilir”

[4] Bkz Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2019/12797 Esas ve 2019/17017 Kararı  “2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 341. maddesinde yer alan ” Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilirse, kişi tahliye edilir.” düzenleme nazara alındığında, disiplin ve tazyik hapsinin kısmî bir düzeni korumak amacıyla getirildiği, kişinin kendisinden beklenen yükümlülüğü yerine getirdiği takdirde serbest kalacağı cihetle, sanığın 6 aya kadar hapsen tazyikine karar verilmesi yerine, yazılı şekilde 1 ay hapsen tazyikine karar verilmesinde, isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması…”

[5]  Bkz Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 14.11.2006 tarih ve 2006/220-231 sayılı kararı ““Hapsen tazyik yaptırımında amaç, bir yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak olduğundan, alt sınırdan belli bir ceza belirlenmesi gerekmemekte, yükümlülük yerine getirilene kadar ve en çok 3 ay süreyle kişinin yükümlülüğüne uygun davranması için zorlanması söz konusu olmaktadır. Bu nedenle kararda belli bir sürenin öngörülmesi, yaptırımın bu niteliğine aykırı olacaktır.” 

[6] Bkz HMK Madde 367/2

[7] Bkz HMK Madde 391

[8] Bkz Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 2016/20924 Esas ve 2016/16715 Kararı  “…Tedbir niteliğinde olan ara kararları İİK’nun 25 ve 25/a maddelerinde yazılı ilam niteliğini taşımadığından ilamlı takibe konu edilemez ise de anılan karar hükme de bağlanmış ise ilamlı takip dosyasında usul ekonomisi (6100 sayılı HMK’nun 30. maddesi) gereği tedbirin infazı da mümkün kılınmalıdır…”